Američki dolar na najnižem nivou u poslednje tri godine

11. aprila 2025. godine, kurs evra prema američkom dolaru (EUR/USD) iznosio je 1,14306. To znači da je jedan evro kupovao 1,14306 američkih dolara. Ovo je najviša vrednost kursa još od februara 2022. godine, kada je Rusija napala Ukrajinu, čime je ekonomska sigurnost Evrope – a samim tim i evrozone – postala neizvesna.

Deprecijacija dolara u odnosu na evro događa se usled ekonomskog izolacionizma Sjedinjenih Američkih Država pod novom administracijom u Vašingtonu. Zbog carina koje je Donald Tramp uveo ne samo ekonomskim konkurentima SAD – pre svega Kini – već i strateškim partnerima kao što su Kanada, Velika Britanija, Japan i Evropska unija, vrednost američkog dolara ubrzano opada u odnosu na druge valute.

Povlačenje kapitala sa američke berze

Počevši od 2. aprila 2025. godine, datuma koji je Donald Tramp nazvao „Danom oslobođenja“ (Liberation Day), američka berza je zabeležila pad. Indeks S&P 500 pao je za 5,4%. Najniži nivo zabeležen je 8. aprila, kada je indeks iznosio 4.982,77 dolara po jedinici. Ovim padom izbrisan je celokupan prinos indeksa iz prethodne godine, koji je iznosio preko 20%.

Prema rečima Kita Džakesa (Kit Juckes), glavnog stratega za devizna tržišta u banci Société Générale:

Ako američka vlada dovede do pada akcija i smanji profitabilnost američkih kompanija, moramo se zapitati da li ostatak sveta i dalje želi da ulaže u američke obveznice ili akcije.

Povlačenje investitora sa američke berze vidi se i u neto imovini ETF fonda SPY. Ovaj fond – kojim upravlja kompanija State Street, jedna od najvećih kompanija za upravljanje imovinom na svetu – beleži veliki pad vrednosti neto imovine.

Kao što se može videti, pad koji je započeo još u decembru 2024. godine jedan je od najozbiljnijih u poslednjih pet godina – još od kolapsa berzi početkom pandemije COVID-19.

Poskupljenje duga

S obzirom na političku nestabilnost u SAD – koja ima posledice na globalnu trgovinu – investitori su značajno smanjili svoja ulaganja u američke državne obveznice. Ovaj trend se može primetiti u prinosima tih obveznica.

Što je više državnih obveznica na tržištu koje investitori ne žele da kupe, to njihova cena više opada. Pad cene dovodi do rasta kamatnih stopa koje investitori traže za američki dug.

Kada Sjedinjene Američke Države moraju da se zadužuju po višim kamatnim stopama, usled neizvesnosti koje uzrokuje upravo aktuelna administracija, troškovi otplate kamata dodatno rastu.

U fiskalnoj 2024. godini, SAD su potrošile više na plaćanje kamata nego na vojsku – približno 896 milijardi dolara – tako da povećanje troškova zaduživanja svakako nije povoljno.

Razlog za to je što će ovakvo povećanje kamata primorati Sjedinjene Države da se dodatno zadužuju kako bi otplatile dugove koji dospevaju na naplatu. Kada neka država dospe u ovakvu spiralu duga – novim zaduženjima otplaćuje stara – poverenje u njene javne finansije se urušava.

Upravo iz tog razloga može se spekulisati da je, nakon što je Donald Tramp najavio carine od 10% na sav uvoz u SAD, odlučio da ih odloži na 90 dana. Nije želeo da Sjedinjene Države dospeju u spiralni kolaps javnog duga.

Cena zlata obara rekorde u američkim dolarima

S obzirom na to da vrednost dolara značajno opada – što u kombinaciji sa rastućim kamatama dodatno povećava teret američkog duga – ovaj fenomen se dešava ne samo u odnosu na druge valute, već i u odnosu na zlato.

Kao što se može videti iz grafikona, cena zlata izražena u američkim dolarima dostigla je rekordnih 3.244 dolara po troy unci 14. aprila 2025. Istovremeno, cena zlata u evrima nije premašila istorijski maksimum od 2.906 evra po unci.

Razlika proističe iz činjenice da se dolar trenutno brže depreciira u odnosu na zlato nego što to čini evro. Jedan od glavnih razloga za jačanje evra u odnosu na dolar jeste činjenica da se investitori preusmeravaju ka državnim obveznicama evrozone.

U proteklih mesec dana, prinosi na obveznice tri najvažnije ekonomije evrozone pali su između 22 i 33 bazna poena (odnosno između 6% i 12%). To znači da će novo zaduživanje vlada u evrozoni biti jeftinije. U uslovima inflacije od 2,2%, vrlo je verovatno da će Evropska centralna banka smanjiti kamatne stope na sastanku zakazanom za 16. april 2025.

Zaključak

S obzirom na to da je jedan od ključnih ciljeva Trampove administracije devalvacija američkog dolara – kako tvrdi Stiv Miran (Steve Miran), trenutni ekonomski savetnik Donalda Trampa – potezi koje vuče nova američka vlast ne bi trebalo da iznenađuju.

Prema anketi koju je sproveo Bloomberg o očekivanoj vrednosti dolara u narednih mesec dana, gotovo 80% ispitanika veruje da će dolar dodatno oslabiti u odnosu na ostale valute. Ovo je najviša vrednost otkako Bloomberg sprovodi ovu anketu, počevši od 2022. godine.